نصرالله تاجیک،کارشناس مسائل خاورمیانه/

«رجــب طیب اردوغان» بــرای ایجاد یک نوار مرزی تحت عنوان «منطقــه امن» در جنوب غربی کشورش و جداســازی کردهای سوریه از کردهای ترکیه، نواری به عمق ۳۲ کیلومتر و طــول ۴۸۰ کیلومتر را برای اســکان حدود ۲  میلیون آواره ســوری در نظر گرفته اســت.

 موضوعی که خود نقض غرض اســت؛ چرا که اردوغان با این اقدام خود، منطقه‌ای که در حال حاضر از امنیت کافی برخوردار اســت را ناامن می‌کند.

 در حــال حاضر تفاوت میان اهــداف واقعی با اهــداف اعالمی و عدم شــفافیت در بیان این منظور نه تنها هیچ کمکی به ترکیه نمی‌کند، بلکه مخاطرات بســیاری نیز به دنبال دارد. با در نظر گرفتن چنــد پیش‌فرض میتوان این موضوع را بهتر تبیین کرد.

نخســت آنکه این موضوع که هر کشوری برای تأمین دغدغه‌های امنیتی خود بخواهد در امور کشور دیگر دخالت کرده و مرزهای بین‌المللی را نادیده بگیرد، نه تنها مشروع نیست، بلکه در دنیای کنونی قابل پذیرش هم نیســت و میتواند سبب به خطر انداختن امنیت در تمام دنیا شود.

 از سوی دیگر میتوان به رفتارهای پاندولی ترکیه اشاره کرد. در حالی که با آغاز ماجرای سوریه، اردوغان موفق شده بود مشکلات خودرا با بشار اسد برطرف ســازد، اما با شکل‌گیری جریان موسوم به بهار عربی، به فکر حذف رئیس‌جمهور سوریه افتاد و با این کار، اشتباه مهلکی مرتکب شد که روند توسعه سیاسی و اقتصادی ترکیه را تحت تأثیر قرار داد.

جاه طلبی‌های شخصیتی اردوغان و سیاست «نو عثمانی‌گری» وی سبب میشود تا هر از گاهی برای مطرح کردن خود در منطقــه و حتی دنیا عملیاتی این چنین را برنامه‌ریزی کند. همیــن تفکر جاه طلبانه نیز سبب شد تا این کشــور برای حذف بشار اسد به تأمین مالی داعش بپــردازد.

 در ادامه اما با ســرمایه‌گذاری جمهوری اسلامی ایران و فهم صحیح قضیه توســط قطری‌هــا در خصوص مخاطرات ایــن روند، ترکها در اقدامی خلاف گذشته به مبارزه با داعش روی آوردند که البته واقعی به نظر نمی‌رسد.

 در عین حال ترکیه به نوعی با این جایگزینی نیرو به دنبال انضمــام دوفاکتو منطقه مرزی شمال ســوریه به ترکیه است. ممکن است به طور رســمی این توان را نداشــته باشد، اما با آوردن نیروهــای ترکمن و ارتش آزاد به اضافه تمهیدات دیگر قصد دارد به صورت غیررسمی این منطقه را بــه مرزهای خود اضافه کند.

 به هر حــال اردوغان در ایجاد یــک نوار امنیتی دچار چند اشــتباه مهلک خواهد شد. نخست تغییر جمعیتی این منطقه است. این موضوع -که هدف اصلی اردوغان نیز اســت- در کنار اســکان مهاجران و پناهجویــان به یک تنش دائمــی در این منطقــه می‌انجامد که خالف اهداف صلح‌جویانه ســازمان ملل است. ضمن آنکه این رویکرد میتواند موجب مختل شدن روند توسعه در هر کشوری شود.

به ویژه اینکه خاورمیانه محور اصلی تأمین انرژی جهان است و افزایــش ناامنیهــا در آن کل دنیا را متأثر می‌کند. ناپایداری مرزهای رســمی و قانونی از دیگر مخاطرات این اقدام ترکیه است.

 در عین حــال ترکیه در حال حاضر از بابت ۲ میلیــون مهاجــر مذکور، هــم از اتحادیه اروپا و هم سازمان ملل کمک قابل توجهی دریافت میکند، پــس نمیتوان قبول کرد این کشور برای رهایی از هزینه این آواره‌ها چنیــن اقدامی کرده باشــد.

 دوم آنکه این مهاجران از هر کجا که آمده‌اند با امن شدن سوریه باید به خانه و کاشانه خود بازگردند و نیازی بــه جابه جایی جمعیتی نیســت؛ بنابراین بهتر اســت ترکیه در وهله نخست به دولت ســوریه کمک کند تا حاکمیتش بر سراسر کشــورش برقرار شود و از طریق سازوکار داخلی، مشــارکت و روند سیاسی کشور خود را اداره کند، روندی که در ادامه میتوانــد در بردارنده خواســته‌های ترکیه باشد.